O prawidłową higienę jamy ustnej należy zacząć dbać już u niemowląt i noworodków. Mimo to wielu rodziców wciąż o tym zapomina, a zaniedbania prowadzą do wielu nieprzyjemnych konsekwencji. Dwiema z nich są afty i pleśniawki, czyli bolesne zmiany pojawiające się w buzi, które mogą bardzo uprzykrzyć życie zarówno maluszkowi, jak opiekującym się nim rodzicom. Z tego artykułu dowiesz się, jak je rozpoznać, co je wywołuje oraz jak ulżyć dziecku i szybko pozbyć się kłopotu. Poruszymy też temat predyspozycji rodzinnych, które nie są obojętne na pojawianie się i nawrót aft.

Czym są afty

Afty występują najczęściej na śluzówce policzków, warg oraz języku i okolicy podjęzykowej, przybierając postać małych, płytkich nadżerek lub owrzodzeń. Te ubytki błony śluzowej, pokryte włóknikowym nalotem o barwie białej, żółtej lub szarawej i otoczonym zapalną obwódką, są często spotykaną dolegliwością u dzieci. 

Afty a genetyka

Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w zachorowaniach na aftowe zapalenie jamy ustnej. Jeśli w rodzinie pojawiały się przypadki aftozy nawrotowej, to ryzyko pojawienia się aft u dzieci wynosi 90%. Predyspozycje rodzinne nie są jednak jedynymi przyczynami występowania aft. 

Najczęstsze przyczyny występowania aft i pleśniawek

Do najpopularniejszych przyczyn pojawiania się aft w jamie ustnej możemy zaliczyć:

  • nieodpowiednią higienę jamy ustnej,
  • jedzenie brudnymi rękami lub sztućcami,
  • spożywanie nieumytych owoców i warzyw,
  • złe nawyki, w tym: obgryzanie skórek i paznokci, czy gryzienie długopisów,
  • choroby zębów,
  • mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej, które mogą wystąpić zarówno na etapie pielęgnacji jak i leczenia (podrażnienia jamy ustnej szczoteczką do zębów lub przerwanie błony śluzowej podczas zabiegów stomatologicznych),
  • alergie,
  • nadwrażliwość na pewne grupy pokarmów,
  • przyjmowanie leków,
  • niedobór witamin i składników mineralnych (głównie żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12), 
  • zaburzenia autoimmunologiczne, w tym długotrwały stres.

Jak rozpoznać afty?

Pierwsza faza występowania aft obejmuje pojawienie się na śluzówce jamy ustnej niewielkich, okrągłych nadżerek lub owrzodzeń, które po dobie lub dwóch zaczyna pokrywać biały nalot. Jeśli mamy do czynienia z aftami małymi, możemy również zauważyć powiększenie węzłów chłonnych. Afty duże charakteryzują się pojedynczymi lub mnogimi owrzodzeniami na błonie śluzowej jamy ustnej, których proces gojenia trwa 3 do 4 tygodni a po wygojeniu zauważymy blizny.

Co stosować na afty

Afty goją się samoistnie w przeciągu 1-4 tygodni. Aby przyspieszyć i załagodzić ten proces, warto sięgać po przynoszące ulgę leki, takie jak Dentosept A. Produkt te, przeznaczony dla osób dorosłych, ma formę wygodnego w aplikacji sprayu, który działa przeciwzapalnie, odkażająco, przeciwbakteryjnie, ściągająco i znieczulająco. Dla dzieci i niemowlaków można zastosować Dentosept A mini.

Jeśli proces gojenia aft się przedłuża albo nas niepokoi, warto skonsultować się z lekarzem, który przeprowadzi diagnostykę i zleci badania ogólne krwi w celu wykluczenia nieprawidłowości ogólnoustrojowych. Badania pomogą odróżnić afty od zmian, które występują w przebiegu chorób ogólnoustrojowych ( m.in. pasożyty przewodu pokarmowego, niedobory żelaza, niedobory witaminy B12, cukrzycy, celiakii czy choroby Crohna).

Poza aftami, w jamie ustnej dziecka możemy zauważyć pleśniawki.

Przyczyny i leczenie aft i pleśniawek

Pleśniawki, czyli kremowobiałe naloty to infekcje błony śluzowej, które najczęściej wywołuje drożdżak Candida albicans. Czasami zakażenie wywołują również grzyby z rodziny Histoplasma, Blastomyces i inne grzyby oportunistyczne. Biały nalot najczęściej obejmuje miejsca takie jak język, dziąsła i podniebienie, powodując ból gardła, chrypkę i trudności w przełykaniu. Dyskomfort związany z rozwojem pleśniawek występuje bardzo często, dotykając zarówno dzieci, jak i dorosłych. Grupą najbardziej narażoną na pleśniawki są jednak niemowlęta i noworodki. 

Leczenie pleśniawek na języku, czy w gardle nie należy do skomplikowanych. Warto reagować tuż po pojawieniu się pierwszych objawów i nie dopuścić do rozwoju zakażenia, zapewniając maluchom właściwą higienę jamy ustnej. Tu również poza regularnym myciem jamy ustnej i zębów, pomocny będzie spray likwidujący pleśniawki – Dentosept A. Produkt ten szybko ulży w bólu, złagodzi dokuczliwe objawy i przyspieszy proces leczenia.

Okresy w życiu dziecka, które sprzyjają pojawianiu się pleśniawek

Etap ząbkowania i przyjmowania przez dziecko antybiotyków, wymaga od rodziców trzymania ręki na pulsie.

Głównie wtedy zaobserwować możemy zmiany zapalne błony śluzowej w jamie ustnej w postaci aft i pleśniawek. Podobnie rzecz się ma, gdy maluch zaczyna raczkować i samodzielnie jeść. W tym okresie należy zwrócić uwagę nie tylko na prawidłową higienę jamy ustnej, ale i czystość rączek, przedmiotów, które dotyka i podłoża po którym wędruje mały człowiek.

Prawidłowa higiena jamy ustnej

Rozpoczyna się już na etapie noworodka i trwać powinna przez całe życie. Proces ten obejmuje:

  • przemywanie dziąseł, języka i wnętrza jamy ustnej u bezzębnych noworodków i niemowląt,
  • delikatny masaż dziąseł u 5-6 miesięcznych dzieci, który oczyszcza jamę ustną z resztek pokarmowych, niosąc także ulgę podczas ząbkowania i poprawiając ukrwienie dziąseł,
  • mycie zębów, części bezzębnych i języka już od pojawienia się pierwszego ząbka,
  • czyszczenie jamy ustnej najlepiej po każdym posiłku a już szczególnie przed snem.

Jak dbać o higienę jamy ustnej, aby uniknąć aft i pleśniawek?Poprawnie przeprowadzona i systematyczna higiena jamy ustnej sprawi, że unikniemy nie tylko aft czy pleśniawek, ale przede wszystkim próchnicy.

Jak dbać o pierwsze zęby dziecka dowiesz się tutaj.